Die jongste uitbrekings van bek-en-klouseer (BKS) is ’n harde herinnering aan hoe kritiek biosekuriteit is. Volgens veearts dr. Shaun Morris (BSc Vet. Sci., Hons Prod. Animal Med., MSc Agric.) is die siekte in sommige streke tans “buite beheer”, met onwettige dierebewegings wat ’n groot rol speel. Só ernstig is die situasie dat ’n enkele besmette dier ’n hele streek in gevaar kan stel.
Beeste, bokke en elande is die bekendste draers, maar die FMD-virus kom ook voor in seekoeie, olifante, renosters en selfs knaagdiere – dikwels sonder sigbare simptome.
Hierdie onopgemerkte verspreiding maak die siekte besonder moeilik om op te spoor en te beheer. In 2022 het ’n groot uitbraak daartoe gelei dat meer as 200 000 beeste onder kwarantyn geplaas is – ’n duur les oor die erns van die probleem.
Plaasvlak Maatreëls
Die boodskap aan boere is duidelik: wag nie op die staat nie, doen self jou deel. ’n Kernstap is die 28-dae isolasieperiode vir alle nuwe diere, soos aanbeveel deur die Wêreldgesondheidsorganisasie. Hierdie tydperk laat veeartse toe om te toets en seker te maak die diere is vry van infeksie voordat hulle by die kudde aansluit.
Boere word ook aangemoedig om onwettige dierebewegings te keer en streng toegang tot plase te beheer, aangesien die virus maklik deur skoene, voertuie en toerusting versprei kan word. Volgens dr. Morris bly streng interne maatreëls die doeltreffendste manier om ’n uitbraak te voorkom.
’n Nasionale Benadering
Tog kan die stryd teen BKS nie net op plaasvlak gewen word nie. Dr. Morris wys daarop dat Suid-Afrika meer doeltreffende entstowwe benodig, aangepas vir plaaslike virusstamme. Hy pleit ook vir samewerking tussen boere, veeartsenydienste en wetstoepassing om die onwettige vervoer van besmette diere hok te slaan.
Die bedreiging vir voedselsekerheid en uitvoermarkte is eenvoudig te groot om halfhartig aan te pak.
’n Stem uit die Bedryf
Landbou-organisasie TLU SA het ’n beroep op minister John Steenhuisen gedoen oor die Bek-en-klouseer-uitbraak. Volgens hoofbestuurder Bennie van Zyl het die siekte sedert Februarie 2025 vinnig toegeneem, terwyl die planne ná die Julie-Indaba nog nie sigbare vordering getoon het nie. TLU SA wys daarop dat die staat se beperkte kapasiteit dit moeilik maak om uitbrekings konsekwent te beheer, en stel voor dat die privaatsektor ’n groter rol kan speel in die produksie en verspreiding van entstowwe. Só ’n vennootskap kan help om die siekte vinniger te beheer en die landbou-ekonomie te versterk.
Bek-en-klouseer is nie net ’n veeartseny-kwessie nie, maar ’n nasionale bedreiging. Net deur plaaslike dissipline én gesamentlike optrede kan Suid-Afrika sy kuddes beskerm, sy uitvoermarkte behou en sy voedselsekerheid verseker.